nông nghiệp organic chú trọng đến môi trường, “chung sống” cùng với môi trường và dựa vào thiên nhiên, tương tác với thiên nhiên hơn là phụ thuộc vào các loại thuốc bảo vệ thực vật
https://www.facebook.com/notes/th%E1%BB%B1c-t%E1%BA%ADp-sinh-n%C3%B4ng-nghi%E1%BB%87p-t%E1%BA%A1i-m%E1%BB%B9/ghi-ch%C3%A9p-nh%E1%BB%AFng-ng%C3%A0y-%E1%BB%9F-m%E1%BB%B9-p4/505256712970546
Khi mình nói là mình đi Mỹ học về nông nghiệp, có nhiều bạn hỏi mình về những công nghệ phát triển, hiện đại ở bên Mỹ. Vì vậy mình viết bài này để chia sẻ với các bạn (dựa trên quan điểm cá nhân của mình) rằng, mình sang đây là học về nông nghiệp organic, và nó sẽ khác như thế nào với nền nông nghiệp thương mại công nghệ cao nhé.
Nhìn chung, nông nghiệp là một hoạt động liên quan đến kỹ năng sử dụng chân tay để làm việc. Và một trang trại (farm) hữu cơ/tự nhiên sẽ bao gồm đa dạng chủng loại cây trồng (và/hoặc cả vật nuôi), và không sử dụng bất kỳ loại thuốc bảo vệ thực vật hay phân bón hóa học nào. Hoạt động sản xuất mà chỉ trồng một loại thực phẩm duy nhất (vd trang trại cà chua, trang trại dâu tây) được gọi là “monocropping”, và trong tự nhiên thì gần như không có mô hình nông nghiệp đơn nhất như vậy. Nông nghiệp thương mại (industrial) là hoạt động canh tác trên quy mô lớn, đồng nghĩa với việc sử dụng nhiều nguyên nhiên liệu công nghiệp hơn để phục vụ sản xuất (tractors, máy thu hoạch, quy trình bảo quản chuyên sâu…). Với khóa học của tụi mình ở đây, mục tiêu của Garden Manager là trang bị cho những người chưa có hoặc có một chút kinh nghiệm về nông nghiệp những kiến thức cơ bản và cần thiết về nông nghiệp organic, hay cái gọi là “làm nông nghiệp hữu cơ đa dạng chủng loại quy-mô-nhỏ”. Khóa học dạy chúng mình về cách canh tác hữu cơ, và nó được thiết kế phù hợp cho những người muốn làm nông nghiệp theo quy mô hộ gia đình hoặc kết hợp 2-3 gia đình cùng làm chung, phục vụ cộng đồng xung quanh (cái mà tụi mình rất chú trọng: local food).
Tại sao lại như vậy? Bởi vì nông nghiệp organic chú trọng đến môi trường, “chung sống” cùng với môi trường và dựa vào thiên nhiên, tương tác với thiên nhiên hơn là phụ thuộc vào các loại thuốc bảo vệ thực vật. Vấn đề sâu hại là không thể tránh khỏi trong quá trình làm nông nghiệp, chúng mình cố gắng trồng xen kẽ các loại cây trồng để tối ưu hóa khả năng tự bảo vệ của các loại rau màu. Có thể một luống rau sẽ bị hỏng, hoặc cả nhóm rau đó bị hỏng, nhưng những loại rau khác sẽ được bảo vệ. Việc luân canh là rất quan trọng trong nông nghiệp organic, vì nó sẽ giúp bảo vệ môi trường và nguồn đất mà bạn sử dụng để canh tác. Ví dụ sau khi thu hoạch những loại rau mình trồng, chúng ta phải trồng các cover crops để đưa dinh dưỡng vào đất. Các loại phân bón hóa chất thường chỉ đưa vào đất các yếu tố như Kali, Photpho hay Nito, nhưng sử dụng các loại cây cover crops mang lại cho đất nhiều dinh dưỡng hơn như vậy, giúp duy trì các yếu tố hữu cơ và cấu trúc đất, đồng thời giúp phòng tránh sự gia tăng về sâu hại và bệnh dịch cho vụ mùa, và điều này là rất cần thiết để duy trì nguồn đất “khỏe mạnh”, phục vụ cho sản xuất năm sau. Sau mỗi vụ mùa, làm mới lại đất, cho đất “thở” và đưa dinh dưỡng vào đất để chuẩn bị cho mùa năm sau.
Bằng cách không sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, những loài côn trùng có lợi được bảo vệ và giúp kiểm soát các loài có hại khác. Nếu có sử dụng thì thường chúng mình sử dụng các sản phẩm thiên địch được chứng nhận organic để bảo vệ cây trồng khi có sâu hại. Cỏ được nhổ bằng tay hoặc các dụng cụ làm cỏ thô sơ (hand-hoe, scuffle hoe, wheel hoe). Phân bón cũng được làm từ những nguyên liệu hữu cơ (phân bò, tảo, gỗ mục, rau quả thừa và các sản phẩm thức ăn thừa sau quá trình phân loại), được ủ và trộn với tỷ lệ nhất định nhằm mang lại thành phần dinh dưỡng nuôi cây. Chính vì những điều kiện làm việc gần với tự nhiên như vậy, nên làm nông nghiệp hữu cơ cần rất nhiều sức lao động của con người thay vì máy móc hiện đại. Vào những tháng cao điểm giữa mùa, chúng mình phải ở ngoài vườn 8-9h/ ngày, có những ngày làm xong chỉ ăn tối rồi lăn ra ngủ tới 6h sáng hôm sau. Làm nông nghiệp hữu cơ là làm nông nghiệp bằng “trực giác”, kiến thức và truyền thống.
Không thể chối bỏ những lợi ích từ nông nghiệp công nghệ cao như: giá thành sản phẩm rẻ hơn, mang lại lợi nhuận nhiều hơn, tạo nhiều công ăn việc làm, và có thể quy trình sản xuất cho ra sản phẩm nhanh hơn, sản lượng cao hơn. Tuy nhiên, với mình, làm nông nghiệp organic cũng là một niềm vui. Có thể bạn sẽ cười, nhưng với mình cái bẩn của cảm giác được chạm tay vào đất là một cảm giác rất khác với việc bước vào một nhà kính với những cây cà chua “industrial” cao lớn vô hồn. Nhìn những luống cà rốt được làm sạch cỏ “before” and “after” mang lại một sự thích thú. Mỗi ngày qua đi, nhìn khu vườn của mình lớn lên cho đến khi được thu hoạch, được làm sạch chúng và mang tới chợ bán. Một điều nữa mà mình rất thích ở nông nghiệp organic đó là, sản phẩm của chúng mình được mang đến tận tay người tiêu dùng thông qua các Farmers’ Market. Sản phẩm của nông nghiệp “industrial” sẽ đi đâu? Chắc chắn là vào các siêu thị lớn. Còn sản phẩm của chúng mình được mang ra chợ bán, mỗi ngày bạn sẽ trò chuyện với các khách hàng, hỏi họ rằng họ nấu món này thế nào, dùng loại rau kia ra sao. Rồi niềm vui đến khi khách hàng quay trở lại nói rằng món rau của bạn là món rau ngon nhất họ từng ăn, hay những trái cà chua của bạn là hoàn hảo cho món salad của họ… Vì họ hiểu một sản phẩm organic là đứa con tinh thần và sức lao động của chúng mình, nên họ trân trọng và chẳng bao giờ mặc cả. Như vậy bạn có thấy vui không nào?
Mình chỉ muốn nói thêm rằng, để thay đổi thói quen tiêu dùng là cả một quá trình chứ không phải ngày một ngày hai. Người làm nông nghiệp ở đâu cũng vất vả, nhưng chỉ mong những người Việt chúng mình đừng vì lợi ích riêng mà lừa dối nhau với những loại thuốc độc trong thực phẩm hàng ngày như báo đài vẫn hay đưa tin, buồn lắm. Chỉ mong rằng những người nông dân hãy toàn tâm toàn ý với những luống rau mình trồng, con gà mình nuôi, hãy đưa thực phẩm an toàn tới tay người tiêu dùng. Còn người tiêu dùng hãy hỗ trợ những người nông dân nhiều hơn bằng cách “eat local”, không cần nho Mỹ, không cần táo Mỹ, trái cây của VN mình cũng nhiều thứ ngon lắm. Chỉ mong mọi người thành thực với nhau…
Bài viết được chia sẻ từ page Thực tập sinh nông nghiệp tại Mỹ